W Polsce rośnie zaangażowanie firm w działalność innowacyjną. W latach 2019–2021 innowacje wdrażało 26,3 proc. przedsiębiorstw przemysłowych i 22,2 proc. usługowych (dane GUS). Według "Raportu o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce 2024" PARP z 2024 roku, w 2022 roku firmy przeznaczyły na ten cel łącznie 55,7 mld zł – 26 mld zł zainwestowały przedsiębiorstwa przemysłowe, a 29,7 mld zł firmy usługowe.
Dwa oblicza postępu
Aktywność badawczo-rozwojowa (B+R) ma kluczowe znaczenie dla konkurencyjności firm i rozwoju gospodarki. W 2004 r., w momencie wejścia Polski do UE, sektor B+R był słabo rozwinięty, funkcjonując według przestarzałych zasad nieprzystających do gospodarki rynkowej. Akcesja do UE przyniosła jednak przełom – nakłady na B+R wzrosły z 0,54 proc. PKB w 2003 r. do 1,56 proc. PKB w 2023 r., osiągając poziom 53,1 mld zł (wzrost z 4,5 mld zł, czyli niemal 12-krotny). Mimo postępów, Polska wciąż pozostaje poniżej średniej UE.
Choć nakłady B+R znacząco wzrosły również w sektorze MŚP, to większość inwestycji wciąż realizują duże firmy. Według OECD, małe i średnie przedsiębiorstwa odpowiadają za ok. 33 proc. wydatków B+R biznesu, co jest niskim wynikiem na tle innych krajów regionu. Sektor MŚP wciąż cechuje umiarkowana intensywność B+R, a różnice wobec krajów rozwiniętych pozostają widoczne. Przy obecnym tempie Polska może osiągnąć średnią UE w 2030 r., jednak wobec celu 3 proc. PKB zapisanego w "Kompasie Konkurencyjności", tempo to może być niewystarczające.
Kluczowe znaczenie mają środki publiczne, zwłaszcza fundusze unijne, które umożliwiają firmom – także MŚP – realizację innowacyjnych projektów. Programy PARP, takie jak "Ścieżka SMART", "Wzornictwo w MŚP" czy "Granty na Eurogranty", wspierają rozwój innowacyjności polskich przedsiębiorstw.
Wsparcie unijne kluczem do rozwoju innowacyjnej gospodarki
"Ścieżka SMART" to program wsparcia dla firm rozwijających innowacje, infrastrukturę badawczą i kompetencje pracowników, z uwzględnieniem celów Europejskiego Zielonego Ładu. Umożliwia realizację modułowych projektów – z obowiązkowym komponentem: badania i rozwój lub wdrożenie innowacji, oraz dodatkowymi modułami: cyfryzacja, zielona transformacja, internacjonalizacja, rozwój kompetencji i infrastruktura B+R.
Budżet programu to 1 mld zł, a poziom dofinansowania sięga 80 proc. kosztów kwalifikowanych. Nabór trwa od 6 maja do 26 czerwca 2025 r. Wsparcie obejmuje wyłącznie projekty o charakterze innowacyjnym – nowe co najmniej w skali kraju. Nie kwalifikują się inwestycje ograniczające się do zakupu wyposażenia lub rozbudowy produkcji bez komponentu B+R. Więcej informacji na stronie naboru.
Do 12 czerwca 2025 r. trwa też nabór tematyczny "Ścieżka SMART – Dostępność", skierowany do projektów odpowiadających na potrzeby osób ze szczególnymi potrzebami. Każdy moduł musi rozwiązywać konkretne problemy tej grupy, np. poprzez eliminację barier fizycznych, poprawę dostępności cyfrowej czy dostosowanie produktów i usług. Więcej informacji na stronie naboru. "Ścieżka SMART" oraz "Ścieżka SMART – nabór tematyczny Dostępność" finansowane są z Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki.
– „Ścieżka SMART" to program o szerokim zakresie tematycznym, otwarty dla firm z różnych branż. Jak pokazał ostatnio rozstrzygnięty nabór, projekty są różnorodne, od innowacji procesowych i produktowych bliskich codzienności – jak magazynowanie żywności, nowy dermokosmetyk czy opaska do monitorowania zdrowia, po zaawansowane technologie, takie jak przełomowe rozwiązanie w rekonstrukcji kości twarzy, roboty rehabilitacyjne czy odczynnik nowej generacji do genotypowania ludzkiego DNA. Finansujemy także innowacje ekologiczne odpowiadające na wyzwania rynkowe, np. wykorzystanie odpadów poliolefinowych, czy szkła laminowanego oraz opracowanie wysokowydajnego, niskokosztowego procesu sortowania odpadów. Kluczowe jest, by każdy projekt spełniał konkretne kryteria, niezależnie od branży czy złożoności" – podkreśla Izabela Wójtowicz, dyrektor Departamentu Wdrożeń Innowacji w Przedsiębiorstwach, PARP.
Zdrowie, technologia, przyszłość wspierane w "Ścieżce SMART"
W ostatnim naborze do programu "Ścieżka SMART" dofinansowanie otrzymały przełomowe projekty, które mogą znacząco poprawić zdrowie i jakość życia.
Duomed sp. z o.o. rozwija innowacyjne rozwiązanie do rekonstrukcji kości twarzy, wykorzystujące technologię oczyszczania (decelularyzacji) kości oraz ich indywidualnego dopasowania do pacjenta. Dzięki zaawansowanej diagnostyce obrazowej i cyfrowemu planowaniu leczenia, możliwe będzie szybsze i bezpieczniejsze leczenie ubytków kostnych. Powstanie nowoczesne centrum badawcze i linia produkcyjna, gdzie wytwarzane będą spersonalizowane materiały rekonstrukcyjne. Projekt zapewni pacjentom krótszy czas leczenia, mniejsze ryzyko odrzutu i niższe koszty.
Firma EGZOTech sp. z o.o., beneficjent programu "Ścieżka SMART", rozwija innowacyjnego robota rehabilitacyjnego z inteligentną elektrostymulacją, który może znacząco poprawić jakość życia pacjentów. Urządzenie, przeznaczone do terapii neurologicznej (m.in. po udarach, urazach rdzenia) i ortopedycznej (np. po rekonstrukcjach więzadeł, artroskopiach), jako pierwsze w Polsce i jedno z pierwszych na świecie, połączy aktywny lub wspomagany ruch z elektrostymulacją zsynchronizowaną w czasie rzeczywistym z działaniem pacjenta.
Technologia ta przyspieszy neuroplastyczność, skuteczniej pobudzi osłabione mięśnie i przyspieszy powrót do sprawności. Robot wykorzysta czujniki i elektromiografię do odczytu intencji ruchu i siły mięśni, a algorytmy AI przeanalizują dane, by stworzyć indywidualny, cyfrowo monitorowany plan terapii.
To przełom w rehabilitacji – przejście od biernych ćwiczeń do aktywnej, spersonalizowanej terapii. EGZOTech aspiruje do roli lidera w dziedzinie nowoczesnych technologii rehabilitacyjnych, wyznaczając nowe światowe standardy.
Kolejnym innowacyjnym produktem, który ma szansę powstać dzięki dofinansowaniu ze "Ścieżki SMART", jest zastawka serca oparta na materiale polimerowym. Innovations for Heart and Vessels Sp. z o.o. pracuje nad pierwszymi na świecie zastawkami serca z trwałego, biokompatybilnego polimeru, wszczepianymi przezskórnie (TAVI). Nowe zastawki mają działać ponad 20 lat, co otwiera możliwości leczenia dla młodszych pacjentów. W ramach projektu powstanie zaplecze B+R, gdzie testowane będą różne rozmiary zastawek oraz unikalny stent i system implantacji. Projekt, wyróżniony przez UE nagrodą Seal of Excellence, ma szansę zmienić standardy leczenia chorób serca na świecie.
Nowoczesne wzornictwo
Program "Wzornictwo w MŚP", realizowany w ramach Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej, wspiera przedsiębiorczynie w wykorzystaniu designu z przeprowadzonego procesu wzorniczego jako narzędzia rozwoju i budowania przewagi rynkowej. Obejmuje dwa etapy: audyt wzorniczy i opracowanie strategii, a następnie wdrożenie innowacyjnych rozwiązań.
– "Program jest skierowany do kobiet prowadzących własny biznes, które szukają nowych sposobów na rozwój i chcą tworzyć nowe lub ulepszone produkty lub usługi odpowiadające na zmieniające się potrzeby rynku" – mówi Anna Forin, dyrektor Departamentu Usług Proinnowacyjnych w PARP. – "Design to nie tylko estetyka, ale przede wszystkim funkcjonalność, użyteczność, ergonomia i umiejętność przewidywania oczekiwań klientów. Dobrze zaprojektowany produkt lepiej trafia w potrzeby użytkowników, wyróżnia się na tle konkurencji i często staje się impulsem do dalszej innowacji. Praktyka pokazuje, że firmy, które zdecydowały się na współpracę z projektantami, często kontynuują ją także po zakończeniu projektu, czyniąc design stałym elementem swojej strategii rozwoju. W efekcie wzornictwo staje się kluczowym czynnikiem przewagi konkurencyjnej i źródłem nowoczesnych produktów. Wiele firm odkrywa, że własny design, a nie tylko nowe maszyny, zwiększają aktywa firmy."
Nabór trwa od 29 kwietnia do 29 lipca 2025 r. Maksymalne dofinansowanie to 3 mln zł, przy intensywności wsparcia do 85 proc. Środki można przeznaczyć na opracowanie audytu i strategii wzorniczej oraz jej wdrożenie w firmie. Więcej informacji na stronie naboru.
Jednym z beneficjentów programu jest Smartwear Sp. z o.o., która stworzyła Orbhex Pro – inteligentne krzesło nowej generacji, wspierające zdrową postawę i komfort użytkownika. Wyposażone w technologię IoT, system poduszek powietrznych i funkcje monitorowania danych biometrycznych, łączy nowoczesny design z troską o zdrowie.
STEP – krok na rzecz innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki unijnej
Platforma na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP) to inicjatywa wspierająca innowacyjność i konkurencyjność europejskiej gospodarki poprzez rozwój kluczowych technologii przyszłości. Skupia się na trzech obszarach: technologiach cyfrowych i deep-tech, czystych i zasobooszczędnych technologiach oraz biotechnologiach.
W Polsce STEP będzie realizowana w ramach Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki. Dofinansowanie obejmie inwestycje związane z produkcją technologii krytycznych, wzmacnianiem łańcuchów wartości oraz ochroną dostępu do surowców strategicznych. Wsparcie będzie kierowane m.in. na wytwarzanie produktów końcowych, komponentów i specjalistycznych maszyn, a także na projekty dotyczące pozyskiwania i przetwarzania surowców krytycznych oraz powiązanych usług.
Więcej informacji na stronie PARP.
Materiał promocyjny marki PARP.