W ostatnich latach, w rozmowach o biznesie coraz częściej słyszy się termin ESG, czyli Environmental, Social and Corporate Governance (kwestie środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego). Jak pokazuje najnowszy raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) jest to tendencja słuszna, zwłaszcza jeśli chodzi o środowisko*. Wynika z niego, że dla uniknięcia katastrofy klimatycznej niezbędne jest drastyczne obniżenie emisji CO2 do atmosfery. Musi się to stać już na przestrzeni najbliższych kilku lat. Przedsiębiorstwa mają tu z pewnością do odegrania dużą rolę.
Polityka środowiskowa zintegrowana z działalnością firmy
Najważniejszym czynnikiem w ocenie wpływu przedsiębiorstwa na środowisko jest tzw. „ślad węglowy", czyli suma emisji gazów cieplarnianych, przeliczonych na ekwiwalent w dwutlenku węgla. Jego redukcja często znajduje się zatem w centrum środowiskowej części strategii ESG. Samo wprowadzenie takiej strategii to jednak nie wszystko. Ważne, by działania na rzecz środowiska nie były odosobnione od głównej działalności firmy, ale były z nią zintegrowane. Im ściślej, tym większy jest realny wpływ na ilość emitowanego CO2.
Dobrym rozwiązaniem może być włączenie strategii ESG w kompetencje zarządu przedsiębiorstwa, aby przy podejmowaniu wszystkich ważnych decyzji w zakresie rozwoju uwzględnione zostały kwestie środowiskowe. Ułatwia to także komunikowanie i wprowadzanie w życie celów, związanych z klimatem, przez różne działy i na różnych szczeblach. Warto także powołać dodatkową jednostkę, która zajmie się monitorowaniem postępów w realizacji tych założeń. Przyda się to również, gdy dana firma podejmie decyzję o rozpoczęciu raportowania niefinansowego.
Prawdziwie nowoczesne przedsiębiorstwo - automatyzacja i energia odnawialna w biznesie
Największym polem do popisu dla firm, które chcą mieć realny wpływ na środowisko jest zdecydowanie modernizacja i postawienie na odnawialne źródła energii. Trudno wyobrazić sobie dziś jakiekolwiek przedsiębiorstwo, działające bez prądu, ogrzewania czy chłodzenia. Są to absolutne podstawy, niezależnie od branży. Generują one także znaczne ilości dwutlenku węgla. Właśnie z tych powodów warto sięgnąć do współczesnych zdobyczy techniki i technologii i skorzystać z nich najpierw, aby zlokalizować miejsca, w których istnieje możliwość redukcji emisji, a następnie, by wyeliminować jak największą ilość CO2.
Pierwszą kwestią jest zasilanie. Tutaj najważniejsze będzie oczywiście przejście na odnawialne źródła energii (OZE) – czy to własne (w postaci np. paneli solarnych na dachach budynków) czy też od dostawców zewnętrznych. Nie jest to jednak jedyny sposób. Warto dokładnie przyjrzeć się zużyciu energii w poszczególnych procesach i dokonać modyfikacji, które pozwolą na jego zmniejszenie. Dużą rolę może tu odegrać automatyzacja, która często pozwala na osiągnięcie większej wydajności energetycznej. Czasami nawet drobna zmiana pozwoli na znaczące obniżenie emisji w skali roku.
Podobnie rzecz ma się z ogrzewaniem i chłodzeniem. Oprócz postawienia na OZE, warto również dokonać rzetelnego audytu energetycznego, aby zlokalizować największe straty ciepła lub chłodu. To pozwoli na rozpoczęcie prac termomodernizacyjnych, które z kolei znacząco ograniczą emisje dwutlenku węgla. Skorzystanie z dobrodziejstw techniki, w oparciu o zebrane dane może dodatkowo zwiększyć efektywność energetyczną budynków, np. poprzez dostosowanie działania poszczególnych instalacji do pór dnia, roku, czy bieżącego zapotrzebowania, zależnego od intensywności prac.
Firma to nie tylko produkt końcowy – redukcja emisji w całym łańcuchu wartości
Warto pamiętać, że na ślad węglowy firmy składa się o wiele więcej, niż tylko jej własna działalność. Oczywiście, energia zużywana przez biura czy punkty sprzedaży będzie uwzględniana w obliczeniach. To samo tyczy się emisji, związanej bezpośrednio z produkcją towarów. Według standardu GHG (Greenhouse Gas Protocol – protokół gazów cieplarnianych) będą to emisje zakresu 1 i 2, w zależności od tego, czy dane przedsiębiorstwo samo generuje emisje czy też np. zakupuje jedynie prąd od zewnętrznego dostawcy**. Pozostaje jeszcze zakres 3, czyli cały ślad węglowy, związany z łańcuchem dostaw, nabytym sprzętem czy też generowany przez produkty sprzedane przez przedsiębiorstwo. Jak można się domyślić, ilość CO2 bywa tu naprawdę duża.
Niezwykle ważnym krokiem dla zmniejszenia emisji zakresu 3 jest nawiązanie odpowiednich rozmów z partnerami biznesowymi. Warto zweryfikować, które z przedsiębiorstw mają już gotowe i konkretne plany dekarbonizacji, które dopiero chcą takie stworzyć, oraz czy są takie, dla których nie jest to ważna kwestia. Jest to dobra okazja do dzielenia się doświadczeniami i praktykami, jak również do wspólnego tworzenia nowatorskich rozwiązań przyjaznych środowisku. Z pewnością pogłębi to dotychczasowe relacje biznesowe i pozwoli na nawiązanie nowych. Poza tym, jest to niezbędne dla oczyszczenia z dwutlenku węgla nie tylko własnej działalności, ale także dla całego łańcucha dostaw i wartości. To z kolei sprawia, że firma ma zdecydowanie większy wpływ na ograniczenie zmian klimatycznych.
Certyfikaty, organizacje, wyróżnienia. Jak potwierdzić skuteczność działań?
Każda firma, której zależy na ograniczeniu swojego śladu węglowego potrzebuje sposobu, by kontrolować wyniki swoich działań. Z pomocą przychodzą tu zwłaszcza międzynarodowe organizacje o ugruntowanej reputacji, które wspierają przedsiębiorców w ich dążeniu do neutralności klimatycznej i ograniczenia wpływu na przyrodę.
Jedną z najbardziej prestiżowych i uznanych certyfikacji, które można uzyskać jest zatwierdzenie planu dekarbonizacji przez inicjatywę Science Based Targets (Cele Oparte o Naukę), współtworzoną między innymi przez ONZ. Organizacja ta odpowiada za stworzenie specjalnej metodologii obliczenia i redukcji emisji przez przedsiębiorstwa. Wspiera je również w realizacji założonych celów, a także w ewaluacji poczynionych postępów.
Zdobywanie przez firmę kolejnych certyfikatów sprawia, że jej działania na rzecz środowiska są coraz bardziej wiarygodne. Potwierdza to ich skuteczność, celowość i odpowiednie ukierunkowanie. Sam proces zatwierdzania przedsiębiorstwa przez organizacje międzynarodowe stanowi też ogromną szansę na dalszy rozwój, odkrywanie kolejnych wyzwań, a także wprowadzanie jeszcze lepszych rozwiązań.
*Szósty raport Międzyrządowego Zespołu ds. Zmiany Klimatu, 2022 [https://www.ipcc.ch/ar6-syr/]
**Standardy Greenhouse Gas Protocol (protokołu gazów cieplarnianych) [https://ghgprotocol.org/corporate-standard]