Nowe zasady wyliczania składki zdrowotnej, nowe reguły podatku PIT, nowe ulgi, zmiany w rozliczeniu niektórych kosztów. 2022 r. przywitał osoby prowadzące własną działalność gospodarczą oraz planujące jej założenie wyjątkowo. Reforma w ramach Polskiego Ładu przeorała system podatkowy w Polsce. Co się zmienia?
Nowe zasady składki zdrowotnej
2022 r. to koniec z ryczałtową stawką składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą, rozliczających się na zasadach ogólnych oraz na podatku liniowym (oraz zmiana zasad dla ryczałtowców).
Nie dość, że składka zdrowotna będzie (zwykle) wyższa niż w 2021 r. – wówczas wynosiła ok. 382 zł miesięcznie – to jeszcze nie można już jej większej części (w 2021 r. ok. 329 zł) odliczyć od podatku.
Dla przedsiębiorców rozliczających się na zasadach ogólnych składka zdrowotna od 2022 r. wyniesie po prostu 9 proc. od dochodu brutto. W przypadku „liniowców" będzie to 4,9 proc. dochodu. W obu przypadkach jest jeszcze ważne zastrzeżenie, że składka nie może być niższa od 9 proc. najniższego wynagrodzenia (czyli 270,90 zł w 2022 r.).
W przypadku przedsiębiorców na karcie podatkowej składka zdrowotna wyniesie właśnie 9 proc. od płacy minimalnej, czyli 270,90 zł miesięcznie. Dla przedsiębiorców na ryczałcie, w zależności od poziomu ich rocznych przychodów, będą trzy stawki składki zdrowotnej. Przy założeniu, że przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2021 roku wyniosło 6 tys. zł (tę kwotę GUS poda dopiero w drugiej połowie stycznia 2022 r.), składka zdrowotna dla ryczałtowców wyniesie miesięcznie 324 zł (przy rocznych przychodach do 60 tys. zł), 540 zł (przy przychodach 60-300 tys. zł) lub 972 zł (przy przychodach ponad 300 tys. zł).
Co ważne, w nowych przepisach zastosowano haczyk. Otóż przedsiębiorcy zapłacą składkę zdrowotną nie tylko od dochodów z „głównej" działalności, ale także np. ze sprzedaży firmowego samochodu, komputera, maszyny itp. Część przedsiębiorców na księdze przychodów i rozchodów musi także zapłacić składkę zdrowotną od towarów, których nie sprzedali do końca 2021 r.
Ważne zmiany w wysokości podatku
Polski Ład to także reforma w zakresie wysokości podatku PIT. Dla przedsiębiorców na skali podatkowej zmieniają się dwie główne rzeczy. Po pierwsze – rośnie kwota wolna od podatku z 0-8 tys. zł (w zależności od dochodu) do 30 tys. zł. Po drugie – w górę idzie drugi próg podatkowy, z ok. 85,5 tys. zł do 120 tys. zł. To zmiany pozytywne, ale na to nakłada się modyfikacja na gorsze, czyli wspomniany brak odliczenia składki zdrowotnej od podatku.
Samozatrudnieni rozliczający się na skali podatkowej zostaną także objęci tzw. ulgą dla klasy średniej. Będzie ona przysługiwała wobec osób, których przychody wyniosą od 68 412 zł do 133 692 zł w skali roku, czyli ok. 5,7-11 tys. zł brutto miesięcznie. Doradcy podatkowi ostrzegają jednak, by ostrożnie „korzystać" z tej ulgi, bo jeśli przedsiębiorca będzie uwzględniał ją w comiesięcznych zaliczkach na podatek, a na koniec roku okaże się, że jednak jego przychody nie zmieściły się we wspomnianym wyżej limicie, będzie musiał całą ulgę zwrócić. Przed takim zagrożeniem ochroni nieuwzględnianie ulgi w comiesięcznych zaliczkach (choć będzie to oznaczało niższy dochód po opodatkowaniu), a dopiero skorzystanie z niej przy rozliczeniu rocznym.
Polski Ład obniżył także stawki podatku ryczałtowego dla niektórych zawodów. Przykładowo, z 17 do 14 proc. spadła stawka dla medyków (lekarzy, dentystów, pielęgniarek, położnych), z 15 do 12 proc. dla programistów, informatyków czy innych przedstawicieli branży IT, zaś z 15-17 proc. do 14 proc. m.in. dla architektów i inżynierów.
Mnóstwo innych zmian dla przedsiębiorców
Reforma podatkowa w ramach Polskiego Ładu to także mnóstwo ważnych zmian m.in. w zakresie ulg podatkowych, zasad amortyzacji itd. Przykładowo, od 2022 r. pojawił się zakaz amortyzowania budynków mieszkalnych wykorzystywanych w działalności gospodarczej. Zmiana nie obowiązuje nieruchomości wybudowanych lub nabytych przed 2022 r.
Zmieniają się też zasady rozliczenia sprzedaży przedmiotów wykupionych z leasingu (jeśli wykup następuje od 2022 r.). Chodzi o to, że dotychczas przychód ze sprzedaży np. samochodu podlegał opodatkowaniu tylko jeśli sprzedaż nastąpiła w ciągu pierwszych sześciu miesięcy od wykupu. Od 2022 r. ten okres został wydłużony aż do sześciu lat.
Polski Ład wygasza także kartę podatkową. Z tej formy opodatkowania mogą korzystać tylko przedsiębiorcy, którzy robili to już przed 2022 r.
Polski Ład to także nowe lub zmodyfikowane ulgi podatkowe, np. na badania i rozwój, na robotyzację, na ekspansję, konsolidacyjna czy IP Box. Warto jednak uważnie zapoznać się z ich warunkami, bo część z nich jest obwarowana dodatkowymi wymogami.
Księgowi i kalkulatory na wagę złota
Polski Ład to naprawdę rewolucja w systemie podatkowym. Wspomniane powyżej zmiany można nazwać najważniejszymi, ale nowości prawnych, które mogą mieć wpływ na sytuację danej osoby, jest znacznie więcej.
Tak naprawdę każdy przedsiębiorca na nowo powinien przeanalizować, jaka forma opodatkowania i jakie zasady prowadzenia działalności (ulgi, kwestie leasingu itd.) i ścieżki rozwoju mu się opłacają.
Przejść na ryczałt? A może na skalę podatkową albo podatek liniowy? Błędne wnioski mogą poskutkować poważnymi stratami finansowymi, dlatego tym bardziej warto wesprzeć się m.in. internetowymi kalkulatorami. Takie narzędzia na podstawie planowanego przychodu rocznego, kosztów, składek ZUS i zdrowotnych oraz ewentualnie stawki ryczałtu kalkulują, jaki dochód uzyskałby przedsiębiorca wybierając różne formy opodatkowania.
Jednocześnie warto wesprzeć się szczegółową wiedzą księgowych i doradców podatkowych. Oni w tym okresie zmian i niepewności mają pełne ręce roboty. Nie tylko muszą przebrnąć przez setki stron nowych przepisów, ale także czasem poznać ich interpretacje, jeśli zmiany prawne są niejasne. Potem to wszystko muszą przekazać przedsiębiorcom, którzy często naprawdę nie wiedzą, na czym stoją.
Dotyczy to również nowych firm. Pandemia i związane z nią lockdowny mogły sprawiać wrażenie, że nie jest to dobry czas na własny biznes. Dane pokazują jednak, że przedsiębiorczym Polakom pandemia nie jest straszna i liczba nowych firm rośnie. W pierwszych 11 miesiącach 2021 r. działało w Polsce o 11 proc. więcej jednoosobowych działalności i 18 procent więcej spółek niż w analogicznym okresie rok temu. Znów jednak – jak nigdy osoby szykujące się do otwarcia biznesu powinny we współpracy z księgowym przeanalizować wszystkie meandry systemu podatkowego po rewolucji.
W tych okolicznościach oblężenie przeżywają nie tylko doradcy podatkowi czy biura księgowe. Swoje ważne trzy grosze dodają także banki, które nie ograniczają się wyłącznie do roli dostarczyciela usług finansowych, ale chcą aktywnie wspierać działalności gospodarcze. Oferują m.in. usługi wykwalifikowanego księgowego, który nie tylko wesprze przedsiębiorców w rozliczeniach, ale też odpowie na wszystkie ich pytania i wątpliwości. A tych jest co niemiara.