Pszczoły? Zdecydowanie. Ale nie tylko one. Komu zawdzięczamy pracę wartą miliardy złotych rocznie?

Według różnych szacunków, roczna wartość pracy pszczół dla polskiego rolnictwa to kilka miliardów złotych. Bez nich i innych owadów zapylających trudno wyobrazić sobie życie na Ziemi. Co o nich wiemy?

W Europie owady zapylające to przede wszystkim pszczoły (w tym trzmiele, pszczoły miodne i samotnice), osy, owady bzygowate, motyle, ćmy, chrząszcze i różne gatunki muchówek. Większość owadów zapylających to gatunki dzikie, lecz niektóre są hodowane ze względu na ich wartość gospodarczą (np. pszczoła miodna).  

Według szacunków Greenpeace, wartość pracy pszczół dla polskiego rolnictwa to ponad 4 mld zł rocznie. Z kolei z danych Europejskiego Trybunału Obrachunkowego wynika, że w skali europejskiej to około 15 mld euro rocznie . Owady wymierają, a głównym powodem są zmiany wynikające z działalności człowieka. W 2020 roku Światowe Forum Ekonomiczne uznało utratę różnorodności biologicznej za jedno z pięciu długoterminowych globalnych zagrożeń. 

Warto więc nieco lepiej poznać najważniejszych zapylaczy.  

Pszczoły

Pszczołowate (m.in. pszczoły, trzmiele, pszczoły miodne, samotnice) to najważniejsze ze wszystkich zapylaczy. Pszczoły są najlepiej przystosowane do takich prac. Ich ciało pokryte jest licznymi włoskami i specjalnymi strukturami, które umożliwiają gromadzenie i transport pyłku. Żerując na kwiatach i pobierając pyłek, zapylają je. W Europie żyje około 2 tys. gatunków pszczół, w Polsce około 470.  

PszczołyPszczoły Shutterstock/Daniel Wells Shutterstock/Daniel Wells

Choć najbardziej zadomowionym w powszechnej świadomości gatunkiem jest pszczoła miodna, większość gatunków dziko żyjących pszczół to pszczoły samotne (samotnice), które nie wykształciły tak socjalnego trybu życia. Żyją samotnie, same zakładają gniazda i zbierają pokarm dla potomstwa. Są mniejsze niż pszczoły miodne, ale za to bardziej wydajne w zapylaniu. Jak czytamy w Narodowej Strategii Ochrony Owadów Zapylających, "badania prowadzone w sadach jabłoniowych wykazały, że pojedyncza samica murarki wykonuje pracę setek pszczół miodnych i zaledwie 530 tych owadów wystarcza do skutecznego zapylenia jednego hektara sadu".  

PszczołyPszczoły Shutterstock/Daniel Borak Shutterstock/Daniel Borak

Najbardziej znana jest jednak pszczoła miodna. Ciekawostka - rodzina pszczela może liczyć nawet kilkadziesiąt tysięcy osobników.  

Pszczoła miodnaPszczoła miodna Shutterstock/Aleksandr Rybalko Shutterstock/Aleksandr Rybalko

Ważne - do tzw. dzikich pszczołowatych zaliczają się też trzmiele. 

TrzmieleTrzmiele Shutterstock/RonnySchoene Shutterstock/RonnySchoene

Motyle (ćmy)

Motyle to też dzikie zapylacze. To również tej grupie owadów zawdzięczamy istnienie owoców i warzyw, które jemy każdego dnia. Motyle są również gatunkami wskaźnikowymi, co oznacza, że ich reakcja na przeobrażenia w przyrodzie informuje nas o wystąpieniu niekorzystnych procesów. W Polsce żyje około 150 gatunków motyli dziennych i około 3000 nocnych, czyli ciem (choć są też ćmy dzienne).  

MotyleMotyle Shutterstock/Anna-Nas Shutterstock/Anna-Nas

Motyle to bardzo efektywne zapylacze, a ćmy uzupełniają pracę zapylaczy dziennych. Dojrzałe motyle (nie gąsienice) żywią się nektarem. Pobierają go tzw. ssawką, której długość wynosi od 5 do 20 mm u motyli dziennych, a u mocnych nawet 80 mm. Dzięki ssawką motyle mogą pobierać głęboko ukryty nektar, niedostępny dla innych owadów.  

ĆmyĆmy Shutterstock/Matthias Brix Shutterstock/Matthias Brix

Muchówki (bzygowate)

Są mało obecne w powszechnej świadomości, ale warto wiedzieć, że również zaliczają się do efektywnych zapylaczy. Muchówki odżywiają się pyłkiem i nektarem kwiatowym. W Polsce występuje ich około 400 gatunków.

Bzygowate są ważnymi zapylaczami dziko rosnących roślin, jak również roślin uprawnych, np. rzepaku, marchwi i cebuli.  

Chrząszcze

Choć nie są tak efektywne, jak pszczoły, niewątpliwie należy im się miejsce wśród zapylaczy. Zdaniem naukowców chrząszcze są ewolucyjnie najstarszymi zapylaczami na świecie. Ze względu na swoją budowę (chitynowy pancerz), nie są w stanie przenieść zbyt wiele pyłku. Zapylają rośliny żyjące w miejscach łatwo dostępnych.  

ChrząszczChrząszcz Shutterstoc/Trygve Finkelsen Shutterstoc/Trygve Finkelsen

Copyright © Agora SA