Ile osób w Polsce jest "na swoim", prowadząc rozmaite formy działalności gospodarczej? Można to tylko szacować. Oczywiście - źródeł wiedzy i statystyk jest sporo, ale też mnogość możliwości prowadzenia własnego biznesu sprawia, że śledzenie zmian to zadanie trudne.
Poważnym źródłem wiedzy jest publikowane co miesiąc przez Główny Urząd Statystyczny zestawienie podmiotów gospodarki narodowej, według rejestru REGON. Na te dane należy patrzeć mając z tyłu głowy, że są nieco zawyżone m.in. dlatego, że firmy kończące działalność mogą być jeszcze długo widoczne w bazie REGON. Ale z pewnością dają one pewne pojęcie np. o tym, w jakich branżach Polacy prowadzą najwięcej firm.
Według lipcowych danych GUS na podstawie bazy REGON, podmiotów gospodarczych w Polsce mieliśmy niespełna 4,5 mln, w tym blisko 4,3 mln w sektorze prywatnym. Z kolei w tej liczbie blisko 3,2 mln to były osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą. W przygniatającej większości pracują one samodzielnie, ewentualnie zatrudniają maksymalnie kilku pracowników. Świadczy o tym fakt, że z blisko 3,2 mln podmiotów prowadzonych przez osoby fizyczne, w aż ponad 3 mln 160 tys. pracuje maksymalnie 9 osób. Więcej tylko w niespełna 33 tys. firm.
Te same dane mówią też m.in. o blisko 10 tys. spółek akcyjnych, ponad 418 tys. spółek z ograniczoną odpowiedzialnością czy ok. 290 tys. spółek cywilnych.
Tak jak pisaliśmy, dane GUS są obarczone jednak pewnymi niedoskonałościami metodologicznymi. Jak bardzo? Wskazówkę mogą dać np. niedawno opublikowane opracowanie Ministerstwa Finansów, na podstawie danych własnych i ZUS. O ile z danych GUS wynikało, że działalność gospodarczą prowadziło wówczas niespełna 3 mln osób fizycznych, o tyle dane z opracowania resortu finansów wskazują, że osób fizycznych (podatników PIT) prowadzących działalność gospodarczą było nieco ponad 2,2 mln. Jako ciekawostkę warto dodać, że w ten grupie więcej niż połowa (ponad 1,2 mln) osób było opodatkowanych według zasad ogólnych (czyli stawki PIT 18 i 32 proc.), a po ok. 500 tys. było "liniowców" (podatek liniowy 19 proc. niezależnie od przychodów) i "ryczałtowców" (stawka podatku zależna od typu prowadzonej działalności).
Warto też dodać, że od niedawna funkcjonuje w Polsce pojęcie działalności nierejestrowej (czy nierejestrowanej). Polega ona na tym, że działalności nie trzeba w ogóle rejestrować, jeśli miesięczne przychody z jej tytułu nie przekraczają połowy płacy minimalnej (czyli w 2019 r. 1125 zł). Żadnego zgłaszania do CEIDG, urzędu skarbowego, GUS, żadnych zaliczek na podatek, składek na ubezpieczenie społeczne. Warunkiem jest jednak prowadzenie ewidencji sprzedaży.
Jakich firm jest w Polsce najwięcej?
Statystyki z bazy REGON oraz CEIDG wskazują, że najwięcej w Polsce jest firm, które w Polskiej Klasyfikacji Działalności są sklasyfikowanych w sekcji G. Chodzi tu o dwie główne grupy przedsiębiorstw. Po pierwsze, to warsztaty samochodowe. Po drugie - firmy trudniące się handlem. To przede wszystkim po prostu sklepy, ale także m.in. hurtownie.
Następne pod względem popularności są firmy związane z budownictwem. Chodzi zarówno o firmy zajmującą się wznoszeniem budynków, jak i pracami wykończeniowymi.
Bardzo często przedsiębiorcy w Polsce działają także w branży nazwanej w klasyfikacji "działalnością profesjonalną, naukową i techniczną". Co to oznacza w praktyce? To przede wszystkim firmy oferujące szeroko pojęte doradztwo dla przedsiębiorstw, ale także m.in. kancelarie prawnicze, biura rachunkowe, biura doradztwa podatkowego czy agencje reklamowe.
Statystyki z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej "roją się" także m.in. od firm świadczących usługi fryzjerskie i kosmetyczne (salony fryzjerskie, salony piękności itd.), zajmujących się przewozem (towarów oraz osób), programowaniem i projektowaniem stron internetowych, pośredniczących w sprzedaży ubezpieczeń, a także od gabinetów lekarskich czy restauracji i barów.
W Polakach wciąż nie gaśnie przedsiębiorczość. Coraz więcej mamy małych, rodzinnych biznesów. Są to jednak proste biznesy - komentuje Szymon Ostrowski, autor bloga biznesnaostro.pl poświęconego sektorowi MSP. - Przeważają warsztaty samochodowe, bardzo dużo jest też działalności handlowej. To z reguły zwykły sklep spożywczy w małym mieście albo mało skomplikowany handel internetowy. Nie powinna dziwić duża liczba biznesów usługowych. Wielu fachowców zdecydowało się otworzyć swój biznes rezygnując z pracy na etacie. Dotyczy to zarówno profesjonalistów z takich branż jak np. hydraulika czy prowadzenie pojazdów, ale także wysoko wykwalifikowanych programistów czy marketingowców - mówi Ostrowski.
Polska przedsiębiorcza na tle Europy
Choć można spotkać opinie, że Polacy wolą pracować "na ciepłym etacie", niż prowadzić własny biznes, to na tle wyników z Europy wyglądamy naprawdę imponująco. Dane Eurostatu (europejskiego urzędu statystycznego) wskazują, że w 2018 r. tylko w Grecji i Włoszech większy odsetek obywateli był na samozatrudnieniu. "Na swoim" było wówczas w Polsce ok. 18 proc. ogółu pracujących, czyli blisko 3 mln osób. Dla porównania, średnia unijna wynosiła ok. 14,5 proc. Kraje z "naszego regionu" - Rumunia, Czechy, Słowacja - były nieco powyżej średniej unijnej, ale już np. w Bułgarii, Estonii, na Litwie czy na Łotwie odsetek osób samozatrudnionych oscyluje w okolicach 11 proc. Więcej przedsiębiorców niż w Polsce jest tylko (liczbowo) w liczniejszych od Polski krajach - Włoszech, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji i Hiszpanii.
Warto też zauważyć, że polscy przedsiębiorcy mocno "rozpychają się" w naszej części Europy. Można tu wspomnieć choćby o dorocznym rankingu najszybciej rozwijających się firm technologicznych w Europie Środkowej "Deloitte Technology Fast 50 Central Europe". W 2018 r. w zestawieniu znalazło się aż 18 spółek z Polski. Tym samym reprezentacja polskich firm okazała się najsilniejsza w rankingu.
Z kolei z ostatniej edycji raportu "Doing Business" wynika, że w Polsce nieco łatwiej niż np. w Czechach, na Słowacji czy w Słowenii jest prowadzić biznes (Polska zajęła 33. miejsce na 190). Co ciekawe, najlepiej spośród ocenianych "grup" czynników wpływających na prowadzenie biznesu, Polska wypadła pod względem łatwości otwarcia firmy (czasu, procedur, kosztów). Istotnie, nie da się ukryć, że chociaż przedsiębiorcom zdarza się narzekać na np. rosnące składki na ZUS czy pewien wzrost formalności (w rankingu "Doing Business" mowa jest m.in. o bardziej skomplikowanych rozliczeniach VAT), to jednak na plus należy ocenić to, że firmę można założyć obecnie nawet w dosłownie kilkanaście minut przez internet.